I. LỢI ÍCH BẤT NGỜ TỪ CÁC TRÒ CHƠI TRÍ TUỆ CHO TRẺ EM
Nhiều tài liệu khoa học đã chứng minh, gen di truyền chỉ quyết định khoảng 50% trí thông minh, một nửa còn lại đến từ môi trường sống kết hợp với sự rèn luyện hàng ngày của bé. Một trong những cách thức giúp rèn luyện trí thông minh cho trẻ chính là thông qua các trò chơi trí tuệ.
Bởi các bé thường thích vui chơi với sở thích cá nhân nhiều hơn là bị ép học theo một khuôn khổ gò bó. Muốn rẻ không chán nản với việc rèn luyện, học tập để trau dồi khả năng tư duy, trí thông minh của mình, việc kết hợp học và chơi là điều rất tuyệt.
Khi chơi những trò chơi mang tính chất kích thích trí não, trẻ sẽ được gia tăng khả năng tư duy độc lập, sự sáng tạo và tự mình tìm tòi, học hỏi rồi biết được nhiều điều bổ ích, biết nhận thức không gian, học thêm được nhiều khái niệm mới,...một cách thích thú. Việc vừa học vừa chơi này không những giúp trẻ tiếp thu kiến thực một cách tự nhiên, mà còn nhớ lâu hơn.
Ngoài ra, nếu được ba mẹ dạy chơi những trò chơi trí tuệ cho bé từ sớm, trẻ sẽ có khả năng tư duy đánh giá, phản biện sớm và cũng góp phần giúp trẻ trở nên hoạt ngôn hơn, trau dồi vốn từ tốt hơn những em bé khác.
Việc cho trẻ chơi các trò chơi trí có thể áp dụng từ khi trẻ chưa biết đi, biết nói. Với những trò chơi rèn luyện trí thông minh cho bé hết sức đa dạng và dễ dàng ứng dụng sau:
II. 10+ TRÒ CHƠI TRÍ TUỆ CHO BÉ RÈN LUYỆN KHẢ NĂNG TƯ DUY, TRÍ THÔNG MINH
1. Các trò chơi trí tuệ cho bé chưa biết đi, biết nói
1.1. Trò chơi ghép hình con vật
Đó là một bảng có những ô trống là hình dạng của một con vật. Trẻ chỉ cần tìm ra con vật phù hợp với hình rồi đặt vào đúng vị trí. Tuy ở độ tuổi này, khả năng tư duy của trẻ chưa phát triển đến mức có thể thao tác chơi trò chơi như đã mô tả. Nhưng với sự bắt mắt của con vật, cộng thêm sự tò mò, thích khám phá của trẻ, sẽ thôi thúc con tìm những con vật rồi ghép vào các ô bất kỳ cho đến khi đúng thì thôi.
Mỗi lần ghép đúng ba mẹ hãy động viên trẻ bằng những câu cảm thán, những tràng pháo tay sẽ kích thích sự chiến thắng trong trẻ và thôi thúc con tiếp tục ghép đúng hình nhiều hơn.
1.2. Trò chơi xếp hình khối
Gần giống với trò ghép hình con vật, chỉ khác là những hình khối và sẽ có nhiều mức độ khác nhau. Ở mức độ dễ, các hình khối sẽ được xếp vào các ô trống sẵn có trên bảng trống. Ở mức độ khó hơn, bé cần chọn ra hình khối rồi xếp vào các vị trí có những trụ định hình đúng với khối hình mới được tính là thành công.
Với trò chơi này, ba mẹ hãy thao tác mẫu để hướng dẫn trẻ. Sau đó quan sát quá trình chơi của trẻ để biết được khả năng tiếp thu kiến thức của trẻ có nhanh nhạy hay không. Khi trẻ xếp các hình khối thành công, chứng minh trẻ đã học rất tốt. Và ba mẹ cũng đừng quên dành những lời khen để khích lệ trẻ mỗi lần ghép đúng hình nhé!
1.3. Trò chơi âm nhạc
Không chỉ có những trò chơi yêu cầu não bộ của trẻ phải tư duy, mà âm nhạc cũng là một trò chơi giúp phát triển IQ cho bé. Do đó, ngoài việc cho trẻ nghe nhạc thì ba mẹ có thể mua về những nhạc cụ đơn giản như chiếc đàn gõ.
Ba mẹ hãy làm mẫu động tác gõ vào các thanh nhạc cụ để trẻ nghe và cảm nhận được các âm thanh phát ra. Khi có đủ sự hứng thú, trẻ sẽ chủ động cầm dụng cụ rồi gõ lên nhạc cụ để tạo ra âm thanh.
Tùy theo sở thích hay ý muốn cá nhân, trẻ sẽ gõ nhạc cụ theo cách con thích. Ba mẹ nghe có vẻ không ra một giai điều gì, nhưng những âm thanh phát ra đó đang là kết quả của sự điều hướng từ não bộ trẻ để phát ra hành động – một cách tư duy chủ động ở nhóm trẻ sơ sinh.
2. Trò chơi trí tuệ cho bé tại trường học
Ở trường ngoài học ra thì trẻ còn được các cô giáo dạy chơi những trò chơi rèn luyện trí thông minh cho bé để nâng cao khả năng tư duy và phát triển toàn diện hơn. Các trò phổ biến có thể kể đến như:
2.1. Trò chơi vượt chướng ngại vật
Đây là trò chơi phát triển trí tuệ dễ biến tấu cho phù hợp với từng độ tuổi đến trường của trẻ. Nếu là những trẻ khoảng 2 tuổi trở lên, có thể chơi trò chơi vượt chướng ngại vật đơn giản như tạo ra các chướng ngại là gối, ghế, sofa, gối ôm,... để bé vượt qua. Hay những chướng ngại vật điển hình có tính chất như: một cái gì đó để trườn, bước qua hoặc ném đi,...
Đối với những trẻ lớn hơn như nhóm trẻ 3 tuổi, 4 tuổi, ... có thể thêm các câu hỏi, câu đố vào mỗi chướng ngại vật, và khi bé phải trả lời đúng mới được qua. Và độ khó của những chướng ngại vật lên theo độ tuổi của trẻ. Trò chơi trí tuệ vượt chướng ngại vật sẽ giúp trẻ nâng cao thể chất, nhận thức mọi vật xung quanh, phối hợp và giúp trẻ giải quyết vấn đề.
2.2. Trò chơi toán học
Đây là trò chơi giúp phát triển trí tuệ phù hợp với những em bé 4 - 6 tuổi. Các cô cho trẻ chơi nhiều trò chơi toán học có tính tập thể cao hơn như đếm số, trò “thi ai đếm đúng” để tăng khả năng học hỏi cho bé.
Để chơi trò này, cô giáo sẽ chia các bé chia thành những nhóm từ 4 - 8 người. Sau đó bé sẽ được bịt mắt, rồi dùng tay sờ các vật sau đó đếm. Đội nào đếm đúng và nhiều hơn sẽ trở thành đội chiến thắng.
Các trò chơi toán học sẽ giúp nâng cao khả năng tư duy và nhạy bén hơn với các con số cho trẻ. Ngoài ra trò chơi này còn làm trẻ thêm tự tin và phát triển ngôn ngữ.
2.3. Trò chơi vẽ tranh trên giấy
Vẽ tranh sẽ giúp tăng trí tưởng tượng, sáng tạo và cách suy nghĩ của bé về thế giới xung quanh thông qua bức tranh. Việc vẽ tranh sẽ phần nào thể hiện được bản thân và giúp trẻ hình thành nên tính cách của mình trong tương lai. Vì thể, dù những bức tranh có nét vẽ nguệch ngoạc ta cũng nên khuyến khích trẻ vẽ nhiều hơn.
2.4. Trò chơi mê cung
Đây tiếp tục một trò chơi trí tuệ khá phổ biến dành cho trẻ mầm non. Và mức độ của trò chơi cũng dễ dàng biến tấu để phù hợp với từng nhóm trẻ.
Các câu hỏi sẽ được sắp xếp từ dễ đến khó dần theo sự phức tạp của mê cung. Công việc của bé là trả lời câu hỏi rồi cầm tẩy, bút để vẽ và xóa các đường đi trong mê cung. Trò chơi mê cung sẽ giúp các bé rèn luyện sự nhanh nhạy, tính kiên nhẫn cùng khả năng tư duy và quan sát.
2.5. Trò chơi đóng kịch
Những tưởng đây là trò chơi năng khiếu, nhưng các cô giáo hoàn toàn có thể biến tấu phần kịch bản để giúp trẻ phát triển được nhiều kỹ năng hơn, bao gồm cả trí tuệ. Một tiểu phẩm kịch cần có sự kết hợp một nhóm các bé.
Và cách chơi khá đơn giản, lần lượt các bé sẽ thay phiên nhau kể một lời thoại trong câu chuyện. Nên chọn những mẩu chuyện có tính kỳ lạ hoặc hài hước để trẻ trở nên tò mò và hào hứng hơn.
Thông qua câu chuyện cùng lối kể chuyện và cách diễn tả của mỗi bé sẽ giúp trau dồi và nâng cao sự tự tin, gia tăng khả năng học hỏi và quan sát, nâng cao cảm xúc và tăng thêm vốn từ cho trẻ,...
3. Trò chơi trí tuệ cho bé tại nhà
Không chỉ ở trường, về nhà bé hoàn toàn có thể vừa học vừa chơi thêm rất nhiều trò chơi trí tuệ hấp dẫn khác mà trên lớp không đủ điều kiện thực hiện như:
3.1. Trò chơi giải câu đố
Giải câu đố là trò chơi có khả năng kích thích phát triển trí não tuyệt vời qua các hoạt động khá đơn giản. Đồng thời, giúp bé nâng cao khả năng giải quyết vấn đề, tăng cường vận động và nhận thức cho trẻ mà ba mẹ có thể chơi vui cùng con bất cứ lúc nào.
Cách chơi rất đơn giản, ba mẹ chỉ cần đặt những câu hỏi để bé trả lời rồi ngược lại, bên nào có nhiều đáp án đúng hơn sẽ chiến thắng. Trò chơi đặt câu hỏi có thể chơi mỗi ngày hoặc nhân những dịp gia đình đông đủ hoặc vào lúc đi chơi, đi picnic để hỏi bé đồng thời tạo không khí vui vẻ cho gia đình.
3.2. Trò chơi xoay rubic
Với người lớn, xoay rubic cũng có thể coi là trò chơi khó. Nhưng với sự nhạy bén của trẻ nhỏ, đây là một trong những trò chơi giúp kích thích khả năng tư duy và sự phán đoán nhanh, chuẩn xác cực kỳ tốt. Từ một khối với các màu lộn xộn, bé cần tư duy, tìm cách quay chuyển vị trí để đưa các mặt về cùng một màu.
Ba mẹ có thể cho bé bắt đầu bằng những khối rubic cơ bản 2x2, 3x3…rồi dần nâng cao lên.
3.3. Trò chơi lắp ráp
Đây là trò chơi phát triển trí tuệ cơ bản rất phổ biến dành cho trẻ em tại nhà. Ba mẹ hãy cho bé những kích thước, màu sắc cùng nhiều dạng hình khối khác nhau, để thỏa mãn trí tưởng tượng của trẻ, tạo cho bé sự tò mò và hứng thú.
Trò chơi lắp ráp giúp kích thích trí não của bé, tăng khả năng sáng tạo. Đồng thời, còn giúp dạy trẻ nhận biết màu sắc và hình dạng phong phú, tạo cho bé thêm niềm vui và động lực.
3.4. Trò chơi đoán đồ vật, con vật
Có thể không mới mẻ, nhưng việc cho trẻ đoán các đồ vật, con vật xung quanh cũng là một cách giúp phát triển trí tuệ cho bé. Đầu tiên, ba mẹ hãy chuẩn bị thật nhiều đồ vật, con vật với các kích thước và hình dạng khác nhau rồi cho và một chiếc hộp kín. Tiếp đó, ba mẹ sẽ miêu tả hình dáng, công dụng và màu sắc để bé đoán.
Nếu bé trả lời đúng ba mẹ hãy tặng cho bé lời khen khích lệ hoặc một món quà để tạo thêm động lực. Nếu bé chưa đoán ra thì ba mẹ gợi ý thêm cho bé nhé! Trò chơi này sẽ giúp bé biết cách hình dung, tăng sự liên tưởng để trả lời câu hỏi một cách nhanh và chính xác nhất.
4. Trò chơi dân gian giúp trẻ phát triển trí tuệ
Không chỉ hiện tại, mà ngay từ xa xưa trẻ em đã có rất nhiều trò chơi dân gian vừa vui, vừa kích thích phát triển trí tuệ. Có thể kể đến như:
4.1. Trò chơi " Ô ăn quan"
Nếu như không có không gian để kẻ ô ăn quan thì ba mẹ hãy tìm mua các bản vẽ bán sẵn ở các hiệu sách nhé. Là trò chơi gắn liền với tuổi thơ của không ít ba mẹ nên việc hướng dẫn trẻ chơi khá đơn giản. Chỉ cần lấy 1 nhà dân rồi rải đều từng ô, sau đó đập tay ở những ô trống để ăn hết viên sỏi của ô kế bên. Người chơi nào ăn hết hạt sỏi của người còn lại sớm hơn chính là người thắng.
Trò chơi “ô ăn quan” không chỉ cho bé tiếp xúc với trò chơi tuổi thơ của ba mẹ, mà còn giúp phát triển khả năng tiếp thu, học hỏi nhanh, tự tư duy, phán đoán và đưa ra quyết định của trẻ.
4.2. Trò chơi " Chi chi chành chành"
“Chi chi chành chành
Cái đanh thổi lửa
Con ngựa chết trương
Ba vương ngũ đế
Dắt dế đi tìm
Ù à ù ập
Đóng cửa sập vào”
Chỉ cần thuộc bài thơ, trẻ sẽ có thể chơi trò chơi phát triển trí tuệ này một cách dễ dàng. Ba mẹ hãy hướng dẫn trẻ “sập” tay vào khúc cuối khi đọc xong bài thơ và rút ngón trỏ để tránh bị người khác “sập” lại nhé!
4.3. Trò chơi “ Kéo cưa lừa xẻ”
Tương tự như trò chơi “chi chi chành chành”, chỉ cần thuộc bài thơ trẻ sẽ có thể dễ dàng chơi được:
“Kéo cưa lừa xẻ
Ông thợ nào khỏe
Thì về làm vua
Ông thợ nào thua
Về bú tí mẹ”
Trẻ có thể chơi theo người hoặc hai nhóm, ngồi đối diện và giang rộng 2 chân, nắm chặt tay rồi thực hiện kéo qua kéo lại như bài thơ trên.
Để phát triển trí tuệ cho trẻ một cách toàn diện hơn, bên cạnh việc rèn luyện qua các trò chơi, môn học... ba mẹ đừng quên yếu tố dinh dưỡng nhé! Hãy chăm chỉ làm mới thực đơn cho trẻ với những món ăn ngon, giàu dinh dưỡng, đặc biệt là sắt, kẽm, vitamin A, C, canxi, DHA...giúp con phát triển toàn diện về thể chất, trí não, thị lực, miễn dịch để vui khỏe mạnh tham gia học hỏi mỗi ngày.
Tuy nhiên, gen di truyền chỉ quyết định khoảng 50% trí thông minh. Một nửa còn lại đến từ các yếu tố liên quan đến môi trường gia đình, giáo dục và dinh dưỡng...đều góp phần vào trí thông minh của một người. Một cặp cha mẹ có trí tuệ không quá xuất sắc, nhưng nếu họ cung cấp một môi trường tốt cùng cách giao dục khoa học và chế độ dinh dưỡng tối ưu cho con cái, rất có thể phát triển một đứa trẻ có IQ cao.
Lời kết: Với những gợi ý về trò chơi trí tuệ cho bé kể trên có thể nhận thấy, cho trẻ chơi không đơn thuần chỉ giúp giải trí và thỏa mãn sở thích của con, mà hoàn toàn có thể lồng ghép các ý tưởng để rèn luyện trí thông minh cho trẻ. Ngoài những gợi ý về trò chơi trí tuệ cho trẻ em kể trên còn rất nhiều trò khác, ba mẹ có thể sưu tầm thêm để làm phong phú kho trò chơi cho bé nhé!
