Trẻ chậm phát triển trí tuệ: Nguyên nhân, biểu hiện và cách phòng ngừa

Nội dung I. Tìm hiểu tình trạng trẻ chậm phát triển trí tuệ II. Biểu hiện của những trẻ chậm phát triển trí tuệ III. Nguyên nhân khiến trẻ chậm phát triển trí tuệ IV. Trẻ chậm phát triển trí tuệ có chữa được không? V. Ngăn ngừa tình trạng trẻ chậm phát triển trí tuệ

Trẻ chậm phát triển trí tuệ là sự khiếm khuyết trong quá trình phát triển trí não. Khi đó, não bộ bị giới hạn và chỉ số thông minh của bé sẽ ở dưới mức trung bình. Không chỉ vậy, các khả năng như giao tiếp, cư xử, học tập, sinh hoạt hàng ngày cũng chậm chạp và bất ổn hơn so với bạn bè đồng trang lứa.

Trẻ chậm phát triển trí tuệ sẽ xảy ra ở 4 cấp độ. Cụ thể:

1. Mức độ nhẹ

Theo thống kê, khoảng 80% trẻ bị chậm phát triển trí tuệ ở mức độ nhẹ. Chỉ số IQ của bé thường nằm trong khoảng từ 50 đến 75. Với chỉ số IQ trên, trẻ vẫn có thể tham gia học tập ở trình độ tiểu học. Dù đối với các em nhỏ này, việc học đọc, tập nói, tập viết sẽ khó khăn hơn rất nhiều so với những em bé khác. Nhưng nếu bé nhận được sự hỗ trợ và giáo dục đúng cách, việc trẻ tiếp thu kiến thức là có thể. Từ đó, trở thành nền tảng vững chắc để trẻ khi lớn lên có thể tự lập và lo cho cuộc sống của mình.

2. Mức độ trung bình

Ở mức chậm phát triển trung bình, chỉ số IQ của trẻ thường nằm trong khoảng từ 35 đến 55. Vì vậy, trẻ vẫn có khả năng tự thực hiện các hoạt động sinh hoạt cơ bản như tắm rửa và ăn uống dưới sự hướng dẫn của bố mẹ. Trẻ vẫn có thể đọc, viết và đếm số như mọi người. Tuy nhiên, tiến trình này diễn ra ở trẻ thường chậm và khó khăn hơn. Bên cạnh đó, đối với những em bé như vậy khi lớn cần có sự chăm sóc và giám sát của người lớn để có thể lớn lên an toàn và phát triển tốt.

3. Mức độ nặng

Trẻ chậm phát triển trí tuệ mức độ nặng chỉ chiếm khoảng từ 3-5 %. Trong trường hợp này, chỉ số IQ của trẻ thường nằm trong khoảng từ 20 đến 40. Khi đó, trẻ có khả năng học các kỹ năng giao tiếp và tự chăm sóc bản thân. Tuy nhiên, khi trưởng thành, bé cần được sống trong trung tâm có sự hỗ trợ đặc biệt để được chăm sóc, nâng cao chất lượng cuộc sống hơn. 

4. Mức độ rất nặng

Trẻ chậm phát triển trí tuệ ở mức độ rất nặng là một trạng thái hiếm gặp, chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ khoảng 1 - 2%. Đặc điểm của trẻ trong trường hợp này thường là hệ thần kinh bị tổn thương với chỉ số IQ thấp. Thường chỉ số IQ của bé dưới 20 - 25. Điều này đồng nghĩa với việc học các kỹ năng giao tiếp, kỹ năng xã hội và khả năng tự chăm sóc cho bản thân rất thấp. Khi đó, trẻ cần có sự hướng dẫn từ bác sĩ hoặc gia đình để có thể thích nghi và phát triển khỏe mạnh.

Trẻ chậm phát triển trí tuệ thường có đặc điểm phổ biến như bé có khả năng nhận thức kém, trí nhớ không tốt, khó tập trung, học hành chậm hơn so với chúng bạn.

1. Trí nhớ kém

Trẻ chậm phát triển trí tuệ thường gặp khó khăn trong việc ghi nhớ những thông tin cơ bản như tên, số điện thoại và các chi tiết nhỏ khác. Thường thì trí não của trẻ không thể nhớ được các thông tin ngắn, những sự kiện xảy ra cách đây vài giây hoặc vài phút.

2. Trẻ học chậm

Trí nhớ kém ảnh hưởng rất lớn đến quá trình học tập của trẻ. Việc học các kiến thức mới đối với trẻ vô cùng khó khăn và cần có sự trợ giúp của bố mẹ. Trong quá trình dạy bé, bố mẹ cũng tốn nhiều thời gian hơn và phải lặp đi lặp lại hành động rất nhiều lần để trẻ có thể thích nghi và ghi nhớ.

3. Không thể tập trung

Trẻ khó tập trung là một trong những biểu hiện của chậm phát triển trí tuệ. Bé thường rất khó duy trì sự tập trung vào một công việc hay nhiệm vụ nào đó trong một thời gian dài. Hoặc có thể mất tập trung khi có những tác động nhỏ từ môi trường.

4. Một số biểu hiện khác

Ngoài ra, ba mẹ còn gặp một số biểu hiện khác ở trẻ như:

• Không đạt các cột mốc phát triển bình thường
• Phát triển vận động chậm
• Không nói rõ ràng
• Không hiểu và nhận thức được những điều đơn giản nhất
• Không thể suy nghĩ logic
• Khó khăn trong việc học các kỹ năng cơ bản như mặc quần áo, đi ngoài hoặc ăn uống.
• Hiếu chiến và bướng bỉnh.
• Tự làm đau chính bản thân mình.
• Gặp khó khăn lớn trong tương tác xã hội.
• Không tự chủ và mất kiểm soát bản thân.
• Khả năng chịu đựng thấp.

1. Di truyền từ gia đình

Yếu tố di truyền được đánh giá là nguyên nhân ảnh hưởng lớn đến phát triển trí tuệ ở con trẻ. Nếu gia đình bạn có ông bà, bố mẹ gặp vấn đề về thần kinh thì tỷ lệ trẻ sinh ra có trí tuệ kém phát triển cao hơn rất nhiều so với bình thường.

2. Thai kỳ không lành mạnh

Thói quen sinh hoạt của mẹ bầu ảnh hưởng đến sự phát triển của bào thai. Nếu mẹ bầu thường xuyên hít phải khói thuốc lá, sử dụng rượu bia, ma túy, nhiễm ký sinh trùng, rối loạn tuyến sữa hoặc nhiễm virus. Các vấn đề trên sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến việc hình thành và phát triển não bộ của bào thai. Do đó, khi sinh ra, trẻ nguy cơ cao gặp vấn đề về chậm phát triển trí tuệ.

3. Bệnh tật và chấn thương

Ngay từ khi mới sinh ra, hệ miễn dịch của trẻ còn rất non yếu, không có khả năng chống lại các tác nhân bên ngoài. Do đó, nếu trẻ không tiêm phòng đầy đủ các loại vacxin phòng ngừa như sởi, thủy đậu và các bệnh nhiễm trùng, trẻ sẽ dễ gặp phải những biến chứng ảnh hưởng đến não bộ.

Đặc biệt, các bệnh như viêm não và nhiễm trùng não có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho não, làm cho quá trình phát triển trí tuệ của trẻ bị ảnh hưởng nặng nề. Ngoài ra, các chấn thương do tai nạn, té ngã cũng sẽ khiến não bộ tổn thương và khiến trẻ chậm phát triển trí tuệ.

4. Tác động từ môi trường sống

Môi trường sống bị ô nhiễm và tiếp xúc với nhiều chất độc hại có thể ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ của trẻ. Không chỉ có vậy, tinh thần của trẻ cũng có thể bị ảnh hưởng nếu trẻ phải sống trong tình trạng bạo lực gia đình hoặc không nhận được tình yêu thương từ ba mẹ.

Ngoài ra, trong giai đoạn mang thai và sau khi sinh, việc cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng vô cùng quan trọng giúp trẻ phát triển não bộ được tối ưu. Nếu trẻ không được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng trong giai đoạn bào thai hoặc giai đoạn trẻ sơ sinh thì việc nhật thức cũng như chỉ số IQ của bé cũng thấp hơn so với bạn bè.

Không có câu trả lời chính xác cho câu hỏi "trẻ chậm phát triển trí tuệ có chữa được không?". Bởi tùy vào tình trạng bệnh của từng bé, kết quả điều trị sẽ khác nhau. Thay vào đó, ba mẹ nên dành nhiều thời gian để chăm sóc trẻ được tốt hơn

1. Xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp cho bé

Chế độ dinh dưỡng góp phần quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ. Vì vậy, việc cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho trẻ là điều cực kỳ quan trọng, đặc biệt là các thực phẩm giàu chất béo Omega-3 như cá hồi và cá thu. Những loại thực phẩm này được biết đến có khả năng cải thiện thị lực, giúp cải thiện giấc ngủ và thúc đẩy sự phát triển não bộ của trẻ. Ngoài ra, việc bổ sung các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp trẻ phát triển toàn diện hơn.

2. Lộ trình giáo dục chuyên biệt

Quá trình học tập của trẻ chậm phát triển vô cùng khó khăn. Do đó, đòi hỏi bố mẹ cần thật kiên nhẫn và kiên trì khi dạy con em của mình. Bố mẹ nên dành nhiều thời gian hơn cho trẻ, quan tâm và nói chuyện với trẻ thường xuyên. Bên cạnh đó, bố mẹ cần xây dựng kế hoạch học tập riêng cho con cũng như hãy tham khảo ý kiến chuyên gia để có kế hoạch học tập hiệu quả và phù hợp nhất.

3. Điều trị tâm lý

Trẻ chậm phát triển trí tuệ thường trải qua tình trạng sợ hãi hoặc lo âu mà không thể xác định nguyên nhân cụ thể. Để giúp trẻ vượt qua những biểu hiện tâm lý khó khăn này, bố mẹ nên đưa trẻ đến trung tâm điều trị để được can thiệp kịp thời. Quá trình này sẽ thực sự mang lại hiệu quả khi có sự kết hợp của bác sĩ, giáo viên và gia đình.

Để phòng ngừa tình trạng trẻ chậm phát triển trí tuệ xảy ra ở con em mình, ba mẹ cần chú ý một số vấn đề dưới đây: 

• Tiêm chủng đầy đủ để ngăn ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như sởi và thủy đậu. Những bệnh này có thể gây nên biến chứng ở não bộ, khiến trẻ chậm phát triển trí não.
• Cho trẻ thực hiện sớm các bài kiểm tra sàng lọc dưới sự giám sát của bác sĩ. Việc này giúp phát hiện và điều trị tình trạng suy dinh dưỡng sớm, đảm bảo rằng trẻ nhận đủ dinh dưỡng cần thiết cho quá trình phát triển não bộ và thể chất của trẻ.
• Mẹ bầu cần thật cẩn thận trong quá trình mang thai. Khi mang thai, mẹ nên thường xuyên thăm khám thai định kỳ. Việc này nhằm đảm bảo sức khỏe của bé đang phát triển khỏe mạnh.

Lời kết: Với trẻ em chậm phát triển trí tuệ có lẽ liều thuốc tốt nhất cho bé đó là tình cảm yêu thương từ người thân. Ba mẹ hãy luôn bên cạnh và đồng hành cùng con để bé cảm nhận được tình yêu và có động lực trong hành trình điều trị bệnh của mình. Chúc cho mọi em bé chậm phát triển trí tuệ sẽ có một cuộc sống tốt và thật hạnh phúc.

Để biết thêm các kiến thức nuôi dạy bé hay bất kỳ thông tin sức khỏe nào liên quan đến quá trình chăm sóc em bé hãy để lại câu hỏi hoặc gọi điện trực tiếp đến hotline: 1900 63 69 11 để được tư vấn.