Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ: Biểu hiện, nguyên nhân và cách khắc phục

Rối loạn ngôn ngữ hay còn được gọi với tên suy giảm ngôn ngữ là những vấn đề liên quan đến khả năng giao tiếp của trẻ nhỏ. Đối với trẻ em trong trường hợp này, trẻ thường gặp khó khăn trong việc truyền đạt thông tin đến người khác. 

Do vậy, việc theo dõi là phát hiện sớm những bất thường ở trẻ sẽ nâng cao cơ hội phục hồi và phát triển của trẻ với bạn bè. Đặc biệt, nếu việc điều trị cho bé được can thiệp vào giai đoạn vàng từ 0-3 tuổi, bé sẽ có khả năng hồi phục tốt hơn rất nhiều.

Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ sẽ được phân ra thành 2 loại chính:

• Rối loạn ngôn ngữ tiếp thu: Loại rối loạn này thường rất dễ nhận biết bởi các biểu hiện rõ ràng. Trẻ không thể hiểu được những gì người khác đang nói, dễ mất tập trung. Đến độ tuổi đi học, khả năng tư duy của trẻ rất kém vì trẻ không thể hiểu những gì người khác truyền đạt.
• Rối loạn ngôn ngữ diễn đạt: trẻ gặp khó khăn khi cố gắng diễn đạt ý muốn, nguyện vọng và cảm xúc của mình với đối phương. Điều này khiến trẻ gặp khó khăn lớn khi giao tiếp với mọi người.

Với những bé bị rối loạn ngôn ngữ khi được can thiệp sớm sẽ giúp trẻ cải thiện khả năng ngôn ngữ của mình và có thể đạt được các mốc phát triển bình thường như những đứa trẻ khác. Vì vậy, khi bố mẹ nhận thấy dấu hiệu rối loạn ngôn ngữ ở trẻ thì hãy đưa bé đến cơ sở y tế thăm khám cũng như có những can thiệp từ sớm.

Một số dấu hiệu trẻ bị rối loạn ngôn ngữ:

• Thường xuyên sử dụng từ ngữ không đúng nghĩa hoặc sắp xếp câu chuyện một cách lộn xộn.
• Trẻ có thể quên những từ ngữ đã học và thay thế chúng bằng các từ khác mà không có nghĩa tương ứng.
• Trẻ thường chỉ sử dụng các từ ngắn, có vốn từ ngữ hạn chế.
• Khó khăn trong việc tiếp thu từ ngữ mới và xây dựng câu giao tiếp phức tạp.
• Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc hiểu và truyền đạt thông tin cho người khác.
• Thường gặp khó khăn khi cố gắng làm theo hướng dẫn của người khác.
• Trẻ khó khăn trong việc diễn đạt ý muốn và nguyện vọng của mình.
• Không nhớ hoặc gọi được tên các đồ vật thân thuộc dù đã được chỉ dạy nhiều lần.

Tuy nhiên, không phải bé nào có những dấu hiệu trên đều bị mắc rối loạn ngôn ngữ. Do đó, bố mẹ không nên quá lo lắng mà hãy đưa con đến cơ sở y tế để có thể kiểm tra được kỹ càng.

Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ nhỏ có thể xuất phát từ ba nguyên nhân chính, bao gồm các hội chứng bệnh bẩm sinh, rối loạn phát âm và rối loạn giọng nói. 

1. Do yếu tố bẩm sinh

• Rối loạn não bộ: Trẻ có thể trải qua rối loạn ngôn ngữ nếu họ mắc chứng rối loạn não bộ như tự kỷ hoặc các bệnh tương tự.
• Chấn thương não hoặc u não: Rối loạn ngôn ngữ có thể xuất phát từ các chấn thương não hoặc u não mà trẻ đã trải qua.
• Dị tật bẩm sinh: Trẻ sinh ra với các dị tật bẩm sinh như hội chứng Down, bại não,...các dị tật trên khiến trẻ gặp vấn đề lớn về rối loạn ngôn ngữ.
• Thai kỳ không lành mạnh: Trẻ có thể bị rối loạn ngôn ngữ nếu thai kỳ của bé không được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng hoặc mẹ bầu lạm dụng chất kích thích trong thời kỳ mang thai, trẻ sinh non, sinh thiếu tháng.
• Tiền sử gia đình: Nếu có thành viên trong gia đình trẻ mắc các rối loạn ngôn ngữ thì khả năng trẻ cũng có thể mắc bệnh tương tự sẽ tăng lên.

2. Do rối loạn phát âm

Rối loạn phát âm, còn gọi là hiện tượng "nói lắp",  thường xảy ra khi trẻ lặp đi lặp lại một cụm từ mà không thể kiểm soát, dẫn đến việc nói nhiều mà không có nghĩa. Một số nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này, có thể kể đến:

• Thường xuyên trải qua căng thẳng cảm xúc.
• Bị chấn thương não hoặc nhiễm trùng não.
• Các bộ phận liên quan đến não và hệ thần kinh bị tổn thương, làm cho các cơ quá trình nói bị khó khăn và không hoạt động bình thường.
• Mất thính giác có thể gây ra hiện tượng này.

3. Do rối loạn giọng nói

Khác với rối loạn phát âm, rối loạn giọng nói xảy ra khi trẻ không thể phát âm đúng được từ ngữ mình muốn diễn đạt. Từ đó dẫn đến tình trạng trẻ bị rối loạn ngôn ngữ, diễn đạt kém. Một số nguyên nhân gây nên tình trạng này có thể kể đến:

• Dạ dày bị trào ngược.
• Các vấn đề liên quan tới khoang miệng, hở hàm ếch.
• Tổn thương dây thanh quản, khiến âm thanh phát ra không chuẩn, khó phát âm.

Rối loạn ngôn ngữ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng giao tiếp học hỏi và tham gia vào các hoạt động vui chơi của trẻ. Thường, những rối loạn này được phát hiện khi trẻ lên 4 tuổi. Khi đó, dù đã khôn lớn nhưng trẻ vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp thu ngôn ngữ và diễn đạt ra mong muốn của mình. Rối loạn ngôn ngữ sẽ khiến trẻ hình thành thói quen tạo cấu trúc câu sai lệch, kỹ năng nghe và giao tiếp kém.

Có một số loại rối loạn ngôn ngữ phổ biến như chậm nói, nói ngọng, nói lắp và nói sai ngữ pháp.  Trẻ gặp những rối loạn này thường thiếu tự tin và gặp khó khăn trong việc hòa nhập với bạn bè. Về lâu dài, rối loạn ngôn ngữ trở thành rào cản lớn trong quá trình học hỏi của bé với thế giới xung quanh. 

Vì vậy, phụ huynh cần kết hợp việc hỗ trợ trẻ trong việc phát triển kỹ năng nói và sửa lỗi khi trẻ phát âm sai. Cùng với đó, ba mẹ cần khuyến khích bé tham gia vào các hoạt động xã hội, vui chơi giải trí để tạo điều kiện cho bé có nhiều cơ hội giao tiếp hơn.

Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ có hết hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Có những trường hợp tình trạng rối loạn ngôn ngữ của bé được cải thiện đáng kể sau quá trình trị liệu. Do đó, việc phát hiện và điều trị rối loạn ngôn ngữ sớm ở trẻ giúp bé phát triển kỹ năng ngôn ngữ và hòa nhập tốt nhất có thể.

Tùy theo tình trạng rối loạn ngôn ngữ của từng bé, ba mẹ sẽ đưa ra những biện pháp phù hợp để có thể hỗ trợ trẻ được hiệu quả nhất. 

1.1. Khắc phục rối loạn ngôn ngữ ở trẻ chậm nói

• Hãy sử dụng lời nói để diễn tả những việc bạn đang làm cho con hiểu, đồng thời khuyến khích con tham gia vào cuộc trò chuyện. Điều này giúp con mở rộng vốn từ của mình và thúc đẩy việc bé nói theo bạn.
• Cho trẻ tham gia vào nhiều hoạt động khác nhau để giúp bé tiếp xúc với nhiều từ vựng mới. Hãy để bé tham gia vào các hoạt động như chơi đùa với bạn bè, chạy nhảy,...Điều này sẽ tạo cơ hội cho bé tăng cường khả năng giao tiếp với thế giới xung quanh và hỗ trợ bé học nói nhanh hơn.
• Hãy dành thời gian đọc sách cùng con hàng ngày. Mẹ có thể lựa chọn cho con những quyển sách, cuốn truyện đầy màu sắc để khơi gợi và kích thích niềm hứng thú của trẻ. Đồng thời, nó còn giúp con học thêm được nhiều từ mới, cách gọi tên những con vật, khuyến khích bé tập phát âm theo.
• Hát hoặc bật cho bé những bài nhạc con yêu thích. Những giai điệu trong bài hát giúp con tiếp thu ngôn ngữ một cách nhanh chóng hơn.

1.2. Khắc phục chứng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ nói lắp

Nói lắp là tình trạng rối loạn lời nói mà những âm thanh được phát ra không rõ ràng, không rành mạch, hoặc thiếu sự chính xác. Điều này có thể xuất hiện khi người nói nhanh quá, không cân nhắc từ ngữ hoặc sử dụng ngôn ngữ không rõ ràng. Để cải thiện tật nói lắp ở con trẻ, ba mẹ có thể áp dụng một số phương pháp sau:

• Hãy trò chuyện với trẻ một cách tử tế và chậm rãi, để con có thời gian để hiểu và phản hồi.
• Khi nói chuyện với con, hãy tập trung và giao tiếp bằng mắt, để con cảm thấy sự quan tâm và tôn trọng.
• Khuyến khích và động viên con mỗi ngày, giúp con không tự ti và khích lệ con luyện nói thường xuyên.
• Không tranh nhau nói hoặc ngắt lời người khác khi nói trước mặt bé. Điều này giúp trẻ dễ dàng tiếp nhận thông tin và không sợ khi phải nói chuyện với nhiều người.
• Luôn giữ tinh thần vui vẻ và kiên nhẫn khi giao tiếp với trẻ, giúp con cảm thấy thoải mái và giảm căng thẳng.

Lời kết: Trên đây là những chia sẻ của Nature’s Way xoay quanh vấn đề rối loạn ngôn ngữ ở trẻ nhỏ. Hy vọng với những thông tin trong bài viết sẽ giúp phụ huynh có cái nhìn rõ hơn về tình trạng trên. Từ đó có những phương pháp can thiệp kịp thời để khắc phục tình trạng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ nhỏ.

Đừng quên theo dõi chúng tôi để tham khảo thêm các thông tin sức khỏe khác hoặc liên hệ với chúng tôi theo hotline: 1900 63 69 11