Bé chậm nói có phải kém thông minh?

Có lẽ không ít bậc cha mẹ cảm thấy hoang mang, lo lắng trước tình trạng chậm nói ở con. Chậm nói khiến bé khó phát âm cũng như tìm các từ ngữ phù hợp để biểu hiện cảm xúc và mong muốn của mình qua lời nói. Trẻ bị chậm nói không đồng nghĩa với việc bé bị kém thông minh. 

Tuy nhiên, nếu ba mẹ chủ quan trước tình trạng trên, nó sẽ trở thành một rào cản rất lớn khiến bé khó giao tiếp và học hỏi những sự vật hiện tượng xung quanh. Từ đó, hạn chế sự phát triển não bộ của trẻ so với các bạn cùng trang lứa.

Mặt khác, nếu là chậm nói đơn thuần và chậm nói do cơ lưỡi thì việc can thiệp của bác sĩ và ba mẹ sẽ khắc phục được theo thời gian. Còn nếu chậm nói ở bé là biểu hiện của việc bị khiếm khuyết trí não thì việc ảnh hưởng đến sự phát triển đến trí thông minh của trẻ là không thể tránh khỏi.

Nắm rõ quá trình phát triển ngôn ngữ ở trẻ là cách để ba mẹ theo dõi sự phát triển của bé. Từ đó có những biện pháp can thiệp kịp thời để không ảnh hưởng đến sự phát triển của con.

• Từ 3-9 tháng tuổi: trẻ được thu hút bởi các sự vật hiện tượng phát ra âm thanh. Đến 6 tháng tuổi trẻ có thể phát âm được các âm cơ bản như "a".
• Từ 6-15 tháng tuổi: trẻ có thể phát ra được các âm tiết dài thể hiện việc duy trì nói chuyện với người đối diện.
• Từ 15-18 tháng tuổi: Trẻ bắt đầu nói được các từ dài từ 4 âm tiết trở lên. Trẻ bắt đầu biết và phân biệt được các bộ phận trên cơ thể.
• Từ 18-2 tuổi: Bé bắt đầu gọi được tên người, chào hỏi và cũng biểu hiện cảm xúc được nhiều hơn.
• Từ 2-3 tuổi: Trẻ bắt đầu nói được các câu đơn giản. Tư duy nói chuyện cũng bắt đầu trở lên logic hơn.
• Từ 3-4 tuổi: trẻ thực hiện được nhiều câu phức tạp và nói được nhiều hơn. Đặc biệt, giai đoạn này trẻ tự kiểm soát được cường độ giọng nói, xây dựng ngữ điệu người lớn, thường xuyên đặt ra câu hỏi và thích được người khác nói chuyện cùng.

Quá trình phát triển về ngôn ngữ ở trên chỉ mang tính tương đối. Và mỗi đứa trẻ sẽ có một lộ trình phát triển tự nhiên riêng biệt của chúng. Tuy nhiên, nếu giai đoạn tập nói của trẻ bị lệch quá nhiều so với các mốc trên thì mẹ cần xem xét đến vấn đề liệu trẻ bị chậm nói hay gặp các vấn đề về bệnh lý nào khác không.  

Khi nắm được các mốc phát triển ngôn ngữ của bé, mẹ cần quan sát kỹ hơn các biểu hiện của con để phát hiện và can thiệp kịp thời khi bé có dấu hiệu chậm nói. Một số dấu hiệu điển hình giúp phát hiện bé chậm nói:

• Thiếu từ ngữ: Bé không có khả năng sử dụng từ ngữ một cách chính xác và đầy đủ. Bé có thể không nói được những từ ngữ thông thường, không thể diễn đạt ý kiến cá nhân hoặc không thể kể chuyện đơn giản.
• Khả năng lắng nghe và hiểu hạn chế: Bé không có khả năng lắng nghe và hiểu các yêu cầu hoặc chỉ dẫn đơn giản. Bé có thể không phản ứng hoặc không thực hiện những yêu cầu cơ bản như "mang giày cho mẹ" hoặc "lấy ly nước".
• Khiếm khuyết trong giao tiếp phi ngôn từ: Bé không có khả năng sử dụng cử chỉ hay ngôn ngữ phi ngôn từ để giao tiếp. Bé có thể không biểu lộ sự quan tâm hoặc không hiểu cách sử dụng cử chỉ, ánh mắt hoặc biểu hiện khuôn mặt để truyền đạt thông điệp.
• Bé không có khả năng đặt tên cho các đối tượng xung quanh hoặc không sử dụng từ ngữ đơn giản như "mẹ" hoặc "đồ chơi".
• Khó khăn trong việc nhận biết âm thanh và phân biệt giữa các từ: Bé có thể gặp khó khăn trong việc nghe và phân biệt âm thanh, dẫn đến việc lỗi phát âm và khó hiểu.
• Thiếu sự nhất quán và sắp xếp ý: Bé không có khả năng xây dựng câu hoàn chỉnh, sắp xếp ý và phát triển các câu chuyện đơn giản.

Bé chậm nói có thể xuất phát từ các nguyên nhân khác nhau. Nếu bé là chậm nói đơn thuần thì tình trạng này chỉ mang tính tạm thời và sẽ mất đi nếu được can thiệp từ gia đình và bác sĩ. Tuy nhiên, chậm nói ở trẻ có thể là biểu hiện của nhiều vấn đề bệnh lý khác nhau. 

1. Nguyên nhân tâm lý

Số lượng trẻ bị chậm nói do các vấn đề về tâm lý ngày càng có xu hướng gia tăng trong xã hội hiện nay. Vì rất nhiều lý do trong cuộc sống, cha mẹ dành ít thời gian cho bé. Điều này khiến bé ít có thời gian và kích thích để nói chuyện. Điều này khiến trẻ bị chậm nói hơn so với các bé khác.

2. Nguyên nhân bệnh lý

Bé chậm nói đơn thuần không có gì đáng lo. Tuy nhiên với các bé chậm nói do bệnh lý thì việc phát hiện và can thiệp kịp thời rất quan trọng để giúp bé có sự phát triển bình thường như những đứa trẻ khác.  Một số nguyên nhân bệnh lý dẫn đến tình trạng chậm nói ở trẻ như bé bị các vấn đề về dị tật, bại não, viêm màng não, xuất huyết não.  

Sau khi thăm khám và xác định rõ được nguyên nhân chậm nói ở bé, ba mẹ cần chủ động thúc đẩy quá trình học hỏi của trẻ. Cố gắng giúp bé cải thiện sớm nhất khả năng ngôn ngữ. Bởi giai đoạn vàng phát triển não bộ cho bé là trước 3 tuổi, việc chậm nói có thể trở thành rào cản lớn trong việc phát triển não bộ của trẻ.

Cách khắc phục tình trạng chậm nói cho bé là đưa trẻ đến bệnh viện thăm khám và xác định rõ nguyên nhân chậm nói. Nếu bé chậm nói do môi trường hoặc cơ lưỡi, việc can thiệp sớm sẽ giúp bé nhanh chóng bắt kịp đà phát triển của các bạn đồng trang lứa. Nhưng, nếu bé chậm nói là biểu hiện của một số bệnh lý như tự kỷ, tổn thương não, thính lực suy giảm thì việc điều trị chuyên sâu và tuân theo chỉ định khám chữa bệnh từ bác sĩ sẽ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống sau này của trẻ.

Bên cạnh đó, phụ huynh có thể tìm hiểu thêm những phương pháp hỗ trợ bé tập nói tại nhà. Phụ huynh cần dành thêm thật nhiều thời gian bên cạnh và quan tâm đến bé. Một số phương pháp khắc phục tình trạng chậm nói ở con như:

• Tạo cơ hội cho bé nói chuyện và giao tiếp hàng ngày. Hãy đặt câu hỏi đơn giản, ngắn gọn và cho bé thể hiện những ý tưởng của mình.
• Hãy dành thời gian để lắng nghe bé, quan tâm và khuyến khích bé nói chuyện 2 chiều với mình.
• Đọc sách cho bé: Việc đọc sách kèm tranh ảnh sẽ giúp bé thỏa sức được tưởng tượng, khám phá và thích thú trong việc tương tác với bạn.
• Tạo nên những trò chơi kèm với việc phát âm âm tiết và nói chuyện với bé. Từ đó vừa giúp bé tăng cường từ vựng vừa tăng thêm kỹ năng ngôn ngữ cho trẻ.
• Khích lệ bé tham gia các hoạt động xã hội, vui chơi với bạn bè. Việc tiếp xúc với nhiều trẻ khác sẽ giúp bé có một môi trường tốt để phát triển.
• Không cho trẻ sử dụng tivi, thiết bị điện tử quá nhiều. Mẹ cần kiểm soát thời gian dùng các thiết bị điện tử ở bé. Hoặc mẹ có thể đồng hành cùng con xem các bộ phim và trao đổi với bé về các nhân vật trong phim.

Lời khuyên: Theo thống kê, cứ 5 trẻ thì sẽ có 1 trẻ bị chậm nói. Nếu trẻ bị chậm nói đơn thuần thì ba mẹ không cần quá lo lắng. Nhưng nếu tình trạng chậm nói của trẻ là biểu hiện cho một số bệnh lý khác. Thì việc phát hiện và đưa bé thăm khám bác sĩ để có những biện pháp can thiệp sớm là điều thật sự cần thiết. Do đó, ba mẹ nên dành nhiều thời gian bên con và cùng con khôn lớn thật khỏe mạnh và hạnh phúc.

>>>Có thể mẹ quan tâm: Trẻ 3 tuổi chậm nói có sao không?

Lời kết: Trên đây là những chia sẻ của Nature's Way về vấn đề bé chậm nói. Hy vọng qua bài viết giúp ba mẹ hiểu hơn về tình trạng chậm nói của con. Từ đó đưa ra những phương pháp can thiệp hiệu quả để giúp con bắt kịp đà phát triển của các bạn cùng trang lứa.